Alle studenten aan het Koninklijk Conservatorium hebben er met elkaar duizenden keren langs gelopen: het Schönberg monument staat buiten en in de hal, meteen links van de ingang.
Het kunstwerk bestaat uit 3 delen die op één lijn staan, van buiten naar binnen op gelijke afstand:
deel 1 buiten: een rechtopstaand blok graniet/marmer (heb ik geen foto van).
deel 2 binnen, een paar meter daarvandaan van epoxy-relief met blokken marmer/graniet er tussen en aan de voet.
deel 3 weer een paar meter daar vandaan volledig in epoxy de beeltenis van Schönberg in negatief gegoten. Als je naar de lift liep wandelde je tussen die twee epoxy elementen door. De beeldenserie is ontworpen en gemaakt door Heppe de Moor, en gefinancierd via de 1% regeling.
Deel twee voorkant en achterkant
Deel 3 voorkant tijdens de opening (foto Nationaal Archief) en achterkant
Met de sloop van het gebouw dreigt ook het kunstwerk verloren te gaan. Ik heb het altijd vooral een bijzonder kunstwerk gevonden. Gelukkig heb ik de laatste keer dat ik er was (de dag voor sluiting van het gebouw) wel een paar foto’s van gemaakt. Schönberg hoorde er zo bij: vooral bij Jan van Vlijmen, de toenmalige directeur. Ook de prachtige grote zaal die we allemaal zo vreselijk missen was naar Schönberg vernoemd.
Hierbij dus voor alle studenten die er duizenden keren langs zijn gelopen, in warme herinnering aan een dierbaar (verder best wel lelijk) gebouw met heel veel mooie muziek.
Deel 1 links tijdens de plaatsing (Beeldbank Gemeente archief) en rechts tot voor kort bij het begin van de sloop.
Fragment van de mail van Cornelis de Bondt (componist en voormalig docent compositie aan het KC) aan het Arnold Schönberg instituut in Wenen.
‘The sculpture of Heppe de Moor was made in the early 80-ies, with the so called 1%-arrangement, that determinded that 1% of the costs of building were to be spend on a work of art. Good old days…Dick Raaijmakers and Henk Guittart were at that time closely involved with the concept of the sculpture.
The problem we are facing now is that no one can be found to take over the sculpture since the old building will be destructed. KC moved to a new building, ‘Amare’, which they share with the Nederlands Dans Theater and the Residentie Orkest. Amare does not want to take the sculpture, nor KC. Other institutes were tried as well, like the MuziekGebouw aan het IJ in Amsterdam. Also the family, which concerns the two daughters of De Moor, are not interested on taking it back. They have bad memeories of the sculpture because it apparently quickened the death of its maker, because of poisonous gass that was released when melting the wax for the third element of the sculpture.
The sculpture consists of three elements, three huge blocks, one outside the building, two inside at the other side of the window. The second block is ‘falling into pieces’, as if the third block is ‘born’ out of it. That is the block with Schoenberg standing. I will add a picture of the official presentation, you can see the third element there, one of the men in front is the Minister of Education of that time, Van Kemenade.
The number of possible 12-tone series is large, but not infinite. I calculated this with a student at the time: 9,985,920 in total, excluding duplications such as symmetrical lobsters. A computer can calculate these series in real-time and link them to an audio file. That file consists of 12 chromatic tones, sung by 6 men/women, the same number that Schoenberg used for the voice of God in Moses und Aron. Eventually, you would hear Schoenberg humming all those series very softly. The sculpture would now become an installation. This idea is very much doable.
I hope this idea can help to find a new place for the sculpture. I can only understand the destruction of a work of art when it is part of a creation of new art. Like the ‘Erasing De Kooning’ of Rauschenberg. He asked De Kooning to allow him to erase a painting. De Kooning hesitated at first, of course, but then he allowed it, saying ‘then it must be a work I will miss’!! That is how we should care about art.
Further: it is not just about the destruction of a work of art, for no other reason than destruction, it is also about the destruction of an image and a symbol of a certain time in music-art. Schönberg and what he stood for, is under attack, at least in our country. The destruction also is a political or at least ideological articulation’.
Cornelis is met oa Henk Guittart contact aan het leggen met het Kunstmuseum en Voorlinden in de hoop dat ze het willen overnemen. Ook is er een idee voor een video.
Keep you posted
Update 17 juli 2023 Schönberg:
Zo staat het kunstwerk er tijdens de sloop bij: het deel buiten is ingepakt. Je kunt nu goed de verdeling tussen de delen zien (in verhouding met een Boels pleetje). Bij het middelste deel zijn de brokstukken marmer die erbij horen weg gehaald. Links de hoofdingang, rechts het trappenhuis met lift naar de leskamers en bibliotheek.
In de pers:
NPO Radio 4: Standbeeld dreigt gesloopt te worden.
AD Den Haag: Loodzwaar kunstwerk nu gratis op te halen bij voormalig Koninklijk Conservatorium
Update 28 juli 2023
Inmiddels is er een comité opgericht bestaande uit Ad ‘s-Gravesande, Frans de Ruiter en Henk van der Meulen. Beide laatstgenoemden waren van 1984 tot en met 2022 als directeuren van het Koninklijk Conservatorium verantwoordelijk voor behoud en onderhoud van het monument, beide eerstgenoemden waren o.a. jarenlang voorzitter van het bestuur van het Schönberg Ensemble, resp. Schönberg Kwartet, de eerste was ook interim-directeur van Asko|Schönberg.
De actuele situatie is dat de drie onderdelen van het monument zullen worden opgeslagen totdat meer zekerheid is verkregen of herplaatsing elders mogelijk is. Aldus een recente mededeling van de verantwoordelijke Haagse wethouder, Saskia Bruines. Het oude gebouw van het KC is thans immers eigendom van de gemeente.
Het comité heeft reeds enkele contacten met instellingen die na het verkrijgen van meer praktische details wellicht met een positieve oplossing kunnen komen.
Tot zover.
Update 22 augustus 2023
Inmiddels zijn de twee delen binnen ook ingepakt, terwijl er omheen met grote machines wordt gesloopt.
Update 21 september 2023
Voorbijgangers troffen het kunstwerk op 11 september zo aan:
Foto’s Annelies van Gent
Volgens het comité in een mail aan belangstellenden is de schade aan een van de delen ontstaan door materiaalmoeheid. ‘De beelden zullen door een door de gemeente uit te nodigen onafhankelijke expert worden beoordeeld op de mogelijkheid van restauratie. De uitslag van het onderzoek wordt door de gemeente in oktober verwacht.
Intussen heeft, naast het muziekcentrum van de omroep in Hilversum, de provincie Zuid-Holland belangstelling voor plaatsing van de beelden getoond. De provincie bezit meer werken van Heppe de Moor.’
Ik ben eigenlijk wel sprakeloos over de nonchalance en onkunde die uit de hele gang van zaken spreekt. Van de gemeente en van het comité die zich als hoeder van het kunstwerk hebben opgeworpen. De heren hadden zelf expertise op het gebied van beeldende kunst moeten inwinnen om dit te voorkomen. En als ik nu toch kritisch ben: Henk van der Meulen had als directeur van het KC in de jaren voor de verhuizing de verplaatsing van de beeldengroep netjes kunnen regelen. Nu zit hij in het comité wat het kunstwerk zou moeten redden en gebeurt dit… Je gaat toch steeds meer denken dat hij het kunstwerk moedwillig om zeep wil helpen.
In de pers:
Dagblad070: Kunstwerk voormalig conservatorium beschadigd
Brief van de wethouder van Cultuur aan de Gemeenteraad: https://denhaag.raadsinformatie.nl/document/13141048/3/RIS316556+Voortgang+H_+de+Moot%2C+Schonbergmonument
Inmiddels heb ik me erbij neergelegd: de Schönbergzaal is gesloopt, en het monument zwaar beschadigd. Het is duidelijk een einde van een tijdperk.
Door Willemijn van Gent, zie contact pagina